Co to jest aglomeracja? Aglomeracja to zespół jednostek administracyjnych w obrębie większych i mniejszych ośrodków miejskich. Stanowi ona obszar o intensywnej zabudowie, cechujący się dużym zagęszczeniem ludności przebywającej na danym terenie stale lub okresowo. Aglomeracje charakteryzują się dużym przepływem osób i towarów oraz znaczną wymianą usług.
Bardziej potocznie aglomeracja jest skupiskiem sąsiadujących ze sobą miast i wsi, które stanowią wspólny organizm, poprzez zintegrowanie lub uzupełnianie się rozmaitych form infrastruktury tych miejscowości oraz wzajemne wykorzystanie potencjałów, którymi te miejscowości dysponuję. Zjawisko aglomeracji związane jest też z pojęciem metropolitarnego, jakim określa się spójny funkcjonalnie wielkomiejski układ sieci jednostek osadniczych oraz terenów wysoce zurbanizowanych.
Typy aglomeracji
Ze względu na różnice w wielkościach i układzie przestrzennym miast w zespołach miejskich wyróżnia się aglomerację monocentryczną, aglomerację policentryczną i megapolis.
Aglomeracja monocentryczna to układ miejski składający się z jednego dużego miasta (metropolii) oraz obszaru podmiejskiego, w którym znajdują się mniejsze miasta, tak zwane satelitarne. Miasta te są powiązane funkcjonalnie z miastem centralnym, czyli ludzie dojeżdżają tam do pracy, tam znajdują usługi wyższego rzędu, szkoły i urzędy. Przykładem tego rodzaju aglomeracji jest aglomeracja warszawska: metropolią jest Warszawa, a w strefie podmiejskiej znajduje się wiele miast, np. Pruszków, Wołomin, Piaseczno, Otwock.
Aglomeracją policentryczną określa się zespół sąsiadujących ze sobą miast co do zasady tej samej wielkości, powiązanych ze sobą gospodarczo i komunikacyjnie. Nie ma jednego miasta centralnego, dominującego, więc wszystkie są równorzędne. Pomiędzy miastami zanikły obszary wiejskie, czyli miasto graniczy z miastem. W Polsce przykładem aglomeracji policentrycznej jest zespół miast Górnego Śląska (aglomeracja śląska) i Trójmiasto (aglomeracja trójmiejska).
Z kolei megapolis to duża strefa zurbanizowana, tworząca się w wyniku przestrzennego połączenia się kilku aglomeracji miejskich lub konurbacji. To rozległa strefa miejskiego krajobrazu. W Polsce nie wykształciło się żadne megapolis.
Wyznaczanie aglomeracji miejskich w Polsce
Zgodnie z regulacjami zawartymi w prawie wodnym, aglomeracje wyznacza rada gminy w drodze uchwały będącej aktem prawa miejscowego. Jeżeli aglomeracja ma obejmować tereny położone w dwóch lub więcej gminach, właściwa do wyznaczenia aglomeracji jest rada gminy o największej równoważnej liczbie mieszkańców.
Wyznaczenie aglomeracji następuje po uzgodnieniu przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta z Wodami Polskimi, a w zakresie obszarów objętych przynajmniej jedną formą ochrony przyrody lub obszarów mających znaczenie dla wspólnoty znajdujących się na liście obszarów Natura 2000 – z właściwym regionalnym dyrektorem ochrony środowiska.
Zalety i wady aglomeracji miejskich
Aglomeracje to obszary mocno zurbanizowane charakteryzujące się dużym zagęszczeniem ludności. Z ich rozwojem najczęściej idzie w parze rozwój infrastruktury drogowej, edukacyjnej czy handlowo-usługowej, co sprawia, że znalezienie pracy i możliwości rozwoju kariery zawodowej są zdecydowanie większe niż w małych ośrodkach miejskich czy na wsi. Doba komunikacja z głównym ośrodkiem miejskim sprawia, że ludzie mogą mieszkać poza granicami dużego miasta, a jednocześnie korzystać z jego rozwiniętej infrastruktury miejskiej.
Ogromnymi zaletami aglomeracji są kwestie czysto gospodarcze takie jak różnorodność firm oraz łatwość nawiązywania kontaktów między podmiotami gospodarczymi. Duża koncentracja przedsiębiorstw i instytucji sprawia, że kontakty biznesowe są łatwiejsze do nawiązania i utrzymania. To sprzyja wymianie wiedzy, tworzeniu partnerstw i transferowi technologii.
Pomimo licznych zalet aglomeracji, mają one również pewne wady, które mogą wpływać na jakość życia mieszkańców. Główną wadą są wysokie koszty życia oraz nieruchomości. Ceny produktów i usług, takich jak jedzenie, mieszkanie, transport czy opłaty za usługi publiczne, są zazwyczaj wyższe. Mieszkańcy aglomeracji muszą więc wydawać więcej pieniędzy na podstawowe potrzeby, co może wpływać na budżet domowy i ograniczać możliwości oszczędzania.
Kolejną wadą jest degradacja środowiska. Duże aglomeracje generują duże ilości odpadów i mają negatywny wpływ na środowisko. Emisja gazów cieplarnianych i zanieczyszczenie powietrza, wody, gleby są powszechne na obszarach aglomeracji. Konieczne jest wprowadzenie działań mających na celu ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko, takie jak inwestycje w odnawialne źródła energii, poprawa jakości powietrza czy rozwój środków transportu przyjaznych dla środowiska.
Największe aglomeracje świata
W porównaniu do świata w Polsce jest zaledwie kilka aglomeracji miejskich. Natomiast największą aglomeracją na świecie, której pokonanie w najbliższych dekadach wydaje się niewykonalne, jest Tokio. Aglomeracja skupiona wokół japońskiej stolicy liczy niemal 35 milionów ludności. Druga co do wielkości aglomeracją miejską jest aglomeracja meksykańska z wynikiem 27 milionów ludności. Kolejne miejsca z ponad 20-milionową ludnością zajmują kolejno aglomeracje przy Szanghaju, Nowym Jorku, Bombaju, Seulu, Sao Paulo oraz Karaczi w Pakistanie. Z rankingu jasno wynika, że pod względem wielkości aglomeracji wygrywa Azja, która w pierwszej dziesiątce ma aż 7 ogromnych zespołów miejskich.
